Jak policzyć ptaki wiosną? Wyniki II edycji Wiosennego Ptakoliczenia z Przyrodą dla Sosnowca

W tym roku Światowe Dni Ptaków Wędrownych obchodzone były w dniach 8-9 maja. Z racji tego, że we wspomniany weekend byłem niedostępny na terenie Sosnowca (szukałem dudków w innej części Polski), postanowiłem, że zorganizuję krótki spacer ornitologiczny wokół sosnowieckich Stawików w kolejną niedzielę, czyli 16 maja 2021 roku. Tym samym stała się to kontynuacja ubiegłorocznej formy obchodów i zbierania informacji o ptakach (#razemnaptaki).

Jak zapewne pamiętacie zachęcałem każdego, kto chciał indywidualnie włączyć się do akcji, aby wybrał dowolne miejsce – park, pobliski las lub łąkę, i tam obserwował ptaki. Ważne było, aby zabrać aparaty lub lornetki i wypatrywać naszych skrzydlatych przyjaciół. Liczyło się także to, żeby podczas wycieczki zanotować wszystkie gatunki ptaków, które udało się zaobserwować (oczywiście z zachowaniem zasad panujących podczas okresu lęgowego ptaków).

Wiosenne Ptakoliczenie ma swoją specyfikę. Szczególną uwagę poświęcamy w tych dniach ptakom wędrownym, w tym bohaterom programu Spring Alive – bocianowi białemu, dymówce, brzegówce, jerzykowi, kukułce, a także żołnie i sieweczce obrożnej. Wszystkie obserwacje warto wprowadzać do internetowej bazy ornitho.pl (lub bezpośrednio w terenie poprzez aplikację Naturalist), a gatunki Spring Alive na www.springalive.net.

Na moje obserwacje składały się: wyjazd do miejscowości Chotyze i Krościn oraz spacery po dzielnicy Niwka i wokół sosnowieckich Stawików. Ten ostatni element jest dla mnie o tyle istotny, że stanowi kontynuację zbierania danych z Zimowych Edycji Ptakoliczenia (edycja 1 i edycja 2) oraz zeszłorocznego Wiosennego Ptakoliczenia. Dla przypomnienia, zimowy i wiosenny spacer rozpoczęliśmy od budynku Egzotarium (teraz w przebudowie) w kierunku Parku im. Kruczkowskiego i Stawików. Obeszliśmy zbiorniki wodne. Trasa wynosiła około 2,5 km. Ciągłość zbierania danych pozwala mi ocenić tendencję zmian w obrębie liczby gatunków oraz liczebności osobników na przestrzeni poszczególnych lat. W tym miejscu chciałbym podziękować uczestnikom spaceru, którzy pomimo ulewy pojawili się na miejscu zbiórki.

Zanim przejdę do podsumowania to króciutka informacja. Światowe Dni Ptaków Wędrownych (World Migratory Bird Day, WMBD) to coroczne święto obchodzone od 2006 roku, w każdy 2. weekend maja i ma na celu obserwację niezwykłego fenomenu ptaków, którym jest podróż lub jak kto woli migracja ptaków. Nad Polską krzyżują się szlaki wędrówek ptaków łączące trzy kontynenty. Dlatego nasz kraj jest wyjątkowym obszarem dla ptaków wędrownych. To tutaj spotykają się ptaki lecące przez Europę, a także wędrujące z dalekiej Syberii, Afryki i Azji. W aspekcie prawnym idea liczenia ptaków wędrownych ma umocowanie w konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (ang. Convention on Migratory).

WIOSENNE PTAKOLICZENIE 2021 (kolejność alfabetyczna):

bażant – 6
błotniak stawowy – 0
bocian biały – 18
bocian czarny – 1
bogatka – 36
brzegówka – 0
brzęczka – 0
cierniówka – 0
czajka – 2
czapla siwa – 1
czyż – 0
drozd śpiewak – 1
dudek – 3
dymówka – 36
dzięcioł czarny – 2
dzięcioł duży – 4
dzięcioł średni – 0
dzięcioł zielony – 4
dzwoniec – 8
gawron – 6
gęsi – 70
gil – 0
gołąb miejski – 200
głowienka – 0
grubodziób – 1
grzywacz – 51
jastrząb (gołębiarz) – 1
jerzyki – 29
kapturka (pokrzewka czarnołbista) – 2
kawka – 20
kląskawka – 0
kokoszka – 0
kos – 22
kopciuszek – 7
kowalik – 6
krogulec – 0
kruk – 4
krzyżówka – 38
kukułka – 3
kwiczoł – 7
łabędź niemy – 5
łyska – 5
makolągwa – 0
mazurek – 12
modraszka – 21
muchołówka białoszyja – 0
muchołówka żałobna – 0
myszołów – 3
nurogęś – 0
pełzacz ogrodowy – 0
perkoz dwuczuby – 1
piecuszek – 0
piegża – 1
pierwiosnek – 8
pleszka – 0
pliszka siwa – 4
pokląskwa – 0
pustułka – 1
raniuszek – 2
rokitniczka – 0
rudzik – 2
rybitwa – 0
sierpówka – 26
sieweczka obrożna – 0
skowronek – 9
słowik rdzawy – 0
sójka – 6
sroka – 22
strzyżyk – 0
szczygieł – 47
szpak – 103
śmieszka – 9
świstunka leśna – 0
trzciniak zwyczajny – 1
trznadel – 13
uszatka – 0
wilga – 0
wrona siwa – 2
wróbel – 2
zaganiacz zwyczajny – 0
zięba – 14
zimorodek – 0
żołna – 0
żuraw – 2

* kolorem zielonym oznaczono ptaki z programu Spring Alive.
* kolorem czerwonym oznaczono ptaki z największą liczba osobników.

W sumie 54 gatunków ptaków i 910 osobników.

Mamy więc spadek liczby gatunków w porównaniu do zeszłego roku – na 54 z 71. Natomiast odnotowaliśmy też spadek liczebności ptaków – na 644 z 910. W naszym regionie nie udało nam się zaobserwować kilku ptaków z programu Spring Alive. Były to: brzegówka, sieweczka obrożna oraz żołna. Prawdopodobnie wynika to ze specyficznych siedlisk, które zajmują oraz ciągle zmniejszającej się populacji tych ptaków. Dodatkowo, porównując powyższe zestawienie do tego z zeszłego roku to pojawiły się: szczygły, gęsi, dzięcioły czarne, jastrząb, myszołowy oraz bocian czarny. Nie udało się zaobserwować wielu ptaków, których obecność w przestrzeni zajmowanej przez ludzi nie jest niczym niezwykłym. A jednak nie odnotowaliśmy: czyży, dzięcioła średniego, krogulcy, czy pełzaczy. Mam nadzieję, że wynikało to z deszczowej pogody, a nie jest to wynik utraty odpowiednich warunków do bytowania.

Osobiście bardzo cieszy mnie pojawienie się perkoza dwuczubego na sosnowieckich Stawikach oraz fakt, że na obszarach wiejskich można zauważyć dudki.

Gołąb miejski – zwycięzca tegorocznej edycji Wiosennego Ptakoliczenia
fot. M. Bartos

Szpak – zdobywca drugiego miejsca w Wiosennym Ptakoliczeniu
fot. P. Bartos

Wiosenne Ptakoliczenie jest już za nami, ale wiem, że nie była to ostatnia inicjatywa jakiej podjąłem się na rzecz ochrony ptaków. Mam głowę pełną pomysłów, a przy Waszym wsparciu wiele z nich na pewno uda się zrealizować. Dlatego obserwujcie fanpage oraz blog i czekajcie na kolejne informacje!