W czasach wymierania wielu gatunków zwierząt oraz kiedy tak dużo mówi się o ochronie bioróżnorodności, warto przyjrzeć się nieco uważniej przyrodzie. Przyjmuje się, że najbardziej narażonymi na zmiany klimatyczne organizmami są: ptaki, płazy i owady.
Niniejszy wpis odniosę do tych pierwszych. Wynika to z faktu, że ich obecność lub znikanie zauważalne jest przez każdego z nas. Dla mnie ochrona ptaków ma szczególne znaczenie. To z myślą o nich prowadzę od kilku lat Zimowe i Wiosenne Ptakoliczenie z Przyrodą dla Sosnowca:
- Zimowe Ptakoliczenie 2020 r.
- Wiosenne Ptakoliczenie 2020 r.
- Zimowe Ptakoliczenie 2021 r.
- Wiosenne Ptakoliczenie 2021 r.
- Zimowe Ptakoliczenie 2022 r.
- Wiosenne Ptakoliczenie 2022 r.
Dzięki spacerom ornitologicznym obserwuję trendy zmiany liczebności w poszczególnych sezonach i latach. Z reguły są to jednak obserwacje miejskie. Chociaż nie zawsze. To wszystko zainspirowało mnie, aby napisać nieco więcej o ptakach żyjących na polach i łąkach lub w ich otoczeniu.
Aby jeszcze bardziej zawęzić opis, to skupiłem się na ptakach indeksu FaBI lub FBI (Farmland Bird Index). W skład polskiego koszyka gatunków, których indeksy liczebności składają się na ów indeks wchodzą obecnie: bocian biały, pustułka, czajka, rycyk, dudek, turkawka, skowronek, dzierlatka, świergotek łąkowy, pliszka żółta, dymówka, pokląskwa, kląskawka, cierniówka, gąsiorek, mazurek, szpak, makolągwa, kulczyk, potrzeszcz, trznadel i ortolan. Indeks FaBI jest uważany za wskaźnik stanu „zdrowia” ekosystemów użytkowanych rolniczo, stanowiących nawet do 60% powierzchni Polski.
Krajobraz wokół nas coraz częściej jest monotonny i nieprzyjazny zwierzętom. W miastach przybywa szklanych wieżowców, o które rozbijają się ptaki. Na wsiach rośnie tendencja do upraw monokultur np. kukurydzy, czy rzepaku, co zmniejsza różnorodność gatunkową zwierząt. Dochodzi do tego ciągłe stosowanie pestycydów, które wywierają wpływ na procesy rakotwórcze oraz zaburzają regulacje hormonalną i enzymatyczną, zarówno zwierząt, jak i ludzi. Dlatego w naszym otoczeniu starajmy się wprowadzać takie elementy, które pomogą organizmom przetrwać w zmienianym przez nas ludzi środowisku.
Poniższe grafiki ptaków będą obejmowały:
– wizerunek ptaka
– nazwę gatunkową w języku polskim i łacińskim
– przynależność do rzędu i rodziny
– długość, wagę i rozpiętość skrzydeł.
W tym miejscu warto wspomnieć również o Światowym Dniu Ptaków Wędrownych (WMBD). Ma on ścisły związek z konwencją o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt tzw. Konwencja Bońska (została sporządzona w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r.). Znaczenie tego dnia w Polsce jest istotne, gdyż to tu krzyżują się powietrzne szlaki łączące trzy kontynenty (Europę, Azję i Afrykę). Dlatego w wielu swoich inicjatywach skupiam się na poszczególnych gatunkach ptaków należących do wskaźnika FBI. Wśród nich są też ptaki, które do nas przyleciały, głównie w celu wyprowadzenia lęgów. O tym czym jest okres lęgowy ptaków przeczytacie TUTAJ.
O tym, co może stać się z ptakami niech „przemówi” przykład gołębia wędrownego (Ectopistes migratorius). Otóż w wyniku: utraty siedliska (intensywna wycinka lasów, gdzie odbywał lęgi), zmasowanego polowania (często jako niezrozumiałe hobby) oraz chorób (gównie pomór rzekomy drobiu), w dniu 1 września 1914 r. zmarł ostatni osobnik tego gatunku. To dobitnie pokazuje, że ptak którego liczebność szacowano nawet na 5 miliardów i 25-40% amerykańskiej awifauny zniknął bezpowrotnie. Warto więc zastanowić się, czy chcemy poświecić los rodzimych gatunków? Ja na pewno nie.
Realizując mój ostatni, międzynarodowy projekt QLA jako kluczowe wybrałem: czajki i dudki. Ptaki te wracają do naszego kraju w lutym (czajki) oraz dopiero pod koniec kwietnia (dudki). Dlatego wykonane zostały oczka wodne, gdzie czajki mogły znaleźć miejsca wodopoju i żerować oraz zamontowane zostały budki typu B i D, aby dudki po powrocie do Polski miał, gdzie złożyć jaja. Mam nadzieję, że moje działania przyniosą długofalowy efekt.
Pamiętajmy, że brak zdecydowanej zmiany w postrzeganiu roli ptaków oraz niechęć do zmiany kierunku myślenia na temat przyrody, sprawią, że niewiele zostanie ze zrównoważonej gospodarki rolnej, co później odbije się na stabilności całego sektora rolnego.
World Migratory Bird Day
The landscape around us is more and more often monotonous and hostile to animals. There are more and more glass skyscrapers in cities and birds crash against them. There is a growing tendency in the countryside to cultivate monocultures, such as maize or rape, which reduces the species diversity of animals.
The World Day of Migratory Birds (WMBD) is closely related to the Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals. Its importance in Poland is significant, because it is here that air routes connecting three continents (Europe, Asia and Africa) intersect. Therefore, we will focus on specific bird species belonging to the FBI index.
The key birds of our project are: lapwing and hoopoe. These birds are the umbrella species and their protection helps other species.
Przemysław Bartos 