Raniuszek zwyczajny lub po prostu raniuszek (Aegithalos caudatus). To mały biały ptak (9-10 cm), z długim czarnym ogonem (nawet 7 cm). Opisałem go w odrębnym wpisie (przeczytacie go TUTAJ), dlatego teraz skupię się na jego gnieździe.
Ciepłe dni powodują, że w ptakach buzują hormony. Stymuluje je to do szukania rewirów lęgowych i zakładania gniazd. Dotychczas zebrane w grupy raniuszki zaczynają się łączyć w pary i oddzielać od stada. Z reguły zajmują ten sam teren, w którym szukały pokarmu przez całą zimę. Znalazłem nawet informacje, że taki obszar zajmuję tylko para przywódców, a reszta ptaków im pomaga później wykarmić młode.
Sama budowa gniazda trwa nawet 3 tygodnie i jest to misterna konstrukcja. Czasami jest to zwisająca konstrukcja, jednak częściej powstaje ona w gęstwinie jałowca, cisa lub jeżyn, czy też w rozwidleniu drzew. Raniuszki często wybierają brzozy, topole osiki, czy świerki. Osobiście najczęściej spotykam raniuszki w młodniku brzozowym.
Do budowy gniazda wykorzystywany jest mech, porosty, źdźbła trawy, „puchu” topoli i wierzb oraz pajęczyny. Ptaki pracują na zmianę. Przykładowy filmik z gotowym gniazdem dostępny jest m.in tutaj.
Budowa gniazda rozpoczyna się od podestu i podłogi, następnie pracowite ptaki wiją ściany, aby całość zwieńczyć sufitem i owalnym otworem wlotowym. Wnętrze wyściełane jest grubą warstwą piór, których liczba może dochodzić nawet do 2000! Odnotowane są przypadki, kiedy to raniuszki w poszukiwaniu piór do gniazda przylatują na miejsca, gdzie ptaki drapieżne zjadały upolowane ofiary. Uznać to należy za szczególne poświęcenie.
Raniuszki rozpoczynają budowę gniazda od podstawy i boków. Następnie zaczynają nadawać mu owalny, nieco jajowaty kształt. Wraz z budową górnej części dachu pojawia się także otwór wylotowy. Zwykle umiejscowiony jest z boku w szczytowej części konstrukcji. Używany materiał do budowy takiego typu gniazda powoduje że jest ono nie tylko trwałe, ale i elastyczne. Jest to o tyle istotne, że samica potrafi znieść nawet 16 jaj! Gotowa konstrukcja ma 12 cm szerokości i 20 cm wysokości. Co ciekawe raniuszki ważą około 8,6 g a ich gniazdo nawet 40 g!
Ptaki te są niezwykle przezorne. Jeżeli budują gniazdo w rozwidleniu gałęzi brzozy to do maskowania zewnętrznej części konstrukcji używają włókien z kory tego drzewa. Tym samym odnalezienie gniazda przez drapieżniki jest znacznie utrudnione, a para może bezpiecznie wyprowadzić nawet dwa lęgi w sezonie.
Sezon lęgowy raniuszków trwa od kwietnia do maja.
Autorami zdjęć ilustrującymi pracę raniuszków są: Krzysztof Jaworski, Krzysia Nawrocka, Ela Hipp, Elżbieta Sribniak, Marcin Ziebro oraz Ryszard Marek Szwarc.
Zachęcam również do obejrzenia filmu o moich działaniach:
Przyroda Dla Sosnowca - Przemysław Bartos 